Köpek sahiplerinin sıkça şikayet ettiği konulardan biri, köpeklerinin evde yalnız kaldıklarında yıkıcı veya reaktif bir halde olmalarıdır. Bu hallere ek olarak ev içine tuvaletini yapabilir, uluyabilir, nesneleri çiğneyebilir, kazabilir veya evden kaçmaya çalışabilir. Bu problemler sıklıkla köpeklerin evde huzurlu barınmak adına geliştirilmeleri gerek anlamına gelse de, bunlar bazen de stres ve endişenin semptomları olabilir. Ayrılık endişesininin bilinen diğer isimi ise, ayrılık anksiyetesi (seperation anxiety)’dir.
Doğru müdahaleyi gerçekleştirebilmek adına köpeğimizin sorununu çok iyi analiz edebilmemiz gerekli. Köpeğimizin yıkıcı davranışları bizler evde yokken gösterdikleri stres sinyalleri ile birleşince problemin kaynağını genellikle ayrılık endişesine bağlıyoruz. Ayrılık endişesi, köpeklerin gönülden bağlı olduğu velilerinden ayrı kalmaları durumundaki üzüntü halidir. Bu üzüntü hali o kadar dayanılmaz hale gelebilir ki, köpekler evden kaçabilmek adına kendilerine ciddi zararlar verebilirler. Onların sağlıklarını ciddi oranda riske atan bu probleme mutlaka profesyonel ve akademik olarak onanmış bir eğitmen tarafından destek alınarak müdahale etmek gerekir. Ayrılık endişesi gibi hassas konular, Antropomorfizm yani insanbiçimcilik den mutlak uzak durarak müdahale edilmesi gereken konulardır.
Peki bu problem kendini nasıl belli eder? Bazen köpeklerimiz daha biz evden çıkmak için hazırlanırken dahi o kadar heyecanlı ve telaşlı olurlar ki kendilerini dahi kontrol edemezler. Bazıları da ayrılığı anladıkları anda gergin veya depresif bir moda sürüklenebilirler. Bu ikinci nokta çok hassastır ki birçok insanın köpeklerinde bu problemin mevcut olduğunu maskeler. Çünkü alışmamış bir göze bir köpeğin sahibi evinden çıkarken depresif olduğu halde gösterdiği sakin tavırlar sahibine her şey yolunda mesajını verebilir. Bunun adı ise kapanma sendromudur. Doğru analizin önemini bu noktada yeniden hatırlatmakta fayda var. Köpeklerimize karşı duyduğumuz hisler gayet doğal olarak insani hisler, ancak onlara yardımcı olabilmemiz için mutlaka onların pencerelerinden bakabiliyor olmamız gerekir.
Genellikle sahipler evden çıktıktan dakikalar sonra köpekler havlamaya, ulumaya ve ek olarak başka stres sinyalleri göstermeye başlarlar. Veli eve geri döndüğünde ise köpeklerimiz sanki yıllar geçmiş de ancak kavuşmuşsunuz gibi davranabilir.
Ayrılık endişesine sahip bir köpeği tedavi ederken eğitmenler olarak hedefimiz mutlaka bu kaygının altında yatan sebepleri doğru anlamak ve o sebepleri sevdirmeye çalışmak, hiç olmaz ise tolere etmesini sağlamaktır. Köpekler içgüdüsel olarak bağlı oldukları canlıları takip etmenin faydalarını olumlu anlamda yüzyıllardır tecrübe etmişlerdir. Bu yüzden bir köpeğin yalnız kaldığı anlar ile bir problemi olacağını anlamak pek de zor olmamalı.
Genel görülen ayrılık endişesi semptomları arasında;
- Köpeklerin kaldığı yere çişini ve kakasını yapması,
- Bazen köpekler evde yalnız kaldıklarında veya velilerinden ayrı kaldıklarında kaldıkları yere çiş ve kakalarını yapabilirler. Ancak velilerinin yanında tuvaletini yapması ayrılık endişesine bağlı bir davranış değildir.
- Havlaması veya uluması,
- Yalnız kalan köpeklerde havlama veya uluma sıkça görüşür ve gayet düzensizdir. Ancak havlama veya ulumanın gerçekleşmesi düzenlidir ve başka durumlar altında genellikle yüzeye çıkmaz. Ayrılık endişesine özel bir tavır sergilemesidir.
- Çiğnemesi, kazması veya yıkıcı davranması,
- Ayrılık endişesine sahip köpekler bazen nesneleri, kapıları, kapı eşiklerini, pencereleri, kapı ve pencere kollarını kemirebilir. Kapı girişlerini kazmaya çalışabilir veya ev eşyalarına bilerek zarar verebilir. Bu davranışlar köpeğimizin kendisine zarar vermesini sağlayabilir. Kemirme yüzünden diş hasarları, kesilmiş veya yırtılmış patiler, zarar görmüş tırnaklar belirgin belirtiler arasındadır.
- Kaldığı yerden kaçmaya çalışması,
- Ayrılık endişesine sahip bir köpek velisinden ayrı kaldığı durumlarda kapalı veya serbest kaldığı ortamlardan kaçmaya çalışabilir. Bu davranış da bir önceki maddede belirttiğimiz gibi sağlık unsurlarını tehdit eder. Bu noktada unutmamamız gereken şey şu ki, eğer köpeğiniz sizin yanınızdayken de evden kaçma belirtileri gösteriyorsa sorunun kaynağı ayrılık endişesi değildir.
- Volta atması,
- Bazen köpekler velilerinden ayrı veya yalnız kaldıklarında belirli bir kısa rota içinde sürekli volta atarlar. Kimileri sirküler yönde volta atar kimileri ise ileri geri şeklinde. Eğer bu davranış ayrılık endişesine bağlı olarak gerçekleşmiyorsa genellikle velinin yanında da bu davranışı sergilenir.
- Kaprofaji,
- Bazen yalnız kalan köpekler dışkılarını yeme eğilimi gösterebilirler. Diğer problemlerde de olduğu gibi eğer bu davranış velinin yanında da gerçekleşiyorsa problem ayrılık endişesi değildir.
Köpeklerin ayrılık endişesi gibi bir probleme sahip değilken birden bu problemi geliştirebilmesi durumu hakkında yapabileceğimiz kesin bir kanıt olmamasının yanında, yapılan çalışmalar doğrultusunda barınaklardan sahiplenilen köpekler ile yavruluğundan beri tek yuvaya sahip köpekler kıyaslandığı zaman, barınak köpeklerinde bu problemin çok daha genel olduğu görülmüştür. Buradan yola çıkarak köpekler için önemli bir insanı veya insanları kaybetmek ayrılık endişesine sebep olabilir. Verebileceğimiz diğer örnekler yeniden sahiplendirmek, rutinlerinin bozulması, taşınmak veya eve yeni bir üyenin katılması olabilir.
Problemi teşhis ederken medikal sebepleri kesinlikle göz ardı etmemeliyiz. Bu davranışları gördüğünüz zaman veterinerinize bahsetmeyi unutmayın. Veterinerinizin şüpheli bulduğu medikal bir problemin çözümü ayrılık endişesinin de tedavisi olabilir.
Ayrılık endişesi üzerine anlatılacak daha çok şey var ancak bir eğitmen gözünden siz okuyucuları fazla teknik detaylara boğmadan sözlerimi sonlandırmak isterim. Biz Pozitif eğitmenler bu mesleğe gönül verirken özellikle onların Dünyasını keşfetmemiz gerektiğini anladık ve bizim algılarımızı değiştirmemize çok yardımcı oldu. Yaşadığınız problemler ile ilgili profesyonel ve akademik yardım almanızın önemini çalışmalarınız sonucunda değişen algılarınız ile ölçebilirsiniz. Hepinize dostlarınız ile birlikte sağlıklı, mutlu ve huzurlu günler dilerim.
E. Baran Alan
H.O.P.E. Pozitif Pet Eğitmeni